- ερυθρόμορφα αγγεία
- Ο σημαντικότερος τύπος γραπτών αγγείων της κλασικής περιόδου. Εμφανίζονται μετά το 530 π.Χ., αντικαθιστώντας σταδιακά τον μέχρι τότε κυρίαρχο τύπο των μελανόμορφων αγγείων (ο οποίος επιβιώνει σε μεταγενέστερες εξαιρέσεις, όπως οι Παναθηναϊκοί αμφορείς). Τεχνικά, αποτελούν το αντίθετο των μελανόμορφων αγγείων: ο τεχνίτης σχεδιάζει με μαύρο χρώμα τα περιγράμματα και τις λεπτομέρειες των μορφών και καλύπτει με μαύρο αλείφωμα τις κενές επιφάνειες. Έτσι επιτυγχάνεται καλύτερη απόδοση των όγκων (που πλέον έχουν το χρώμα του πηλού) και των λεπτομερειών, οδηγώντας την αρχαία ελληνική τέχνη σε νέους δρόμους.
Η χρονολόγηση ακόμη και σήμερα αποτελεί αντικείμενο διαφωνιών· από τα υπάρχοντα στοιχεία προκύπτει πως ο πρώτος που εφάρμοσε τη νέα τεχνική ήταν ο συμβατικά ονομαζόμενος ζωγράφος του Ανδοκίδη. Διάφορα αγγεία που του αποδίδονται είναι δίγλωσσα: η παράσταση εμφανίζεται σε δύο πλευρές, τόσο με την ε. όσο και με τη μελανόμορφη τεχνοτροπία – προφανώς αποτελούσαν πρώιμους πειραματισμούς επάνω στο νέο μέσο.
Υπάρχουν πολλές κατηγορίες ε.α., εκ των οποίων οι σημαντικότερες είναι:
Αυστηρός ρυθμός. Οι παραστάσεις είναι κάπως άχαρες, η έκφραση των προσώπων θυμίζει τον ρυθμό των μελανόμορφων αγγείων. Τα αγγεία αυτά τοποθετούνται χρονικά γύρω στο 500 π.Χ.
Κομψός ρυθμός. Εδώ οι παραστάσεις παρουσιάζουν μορφές πιο ευλύγιστες, γεμάτες χάρη. Οι πτυχές των χιτώνων πέφτουν απαλά πάνω στα μέλη. Τέτοιο αγγείο είναι ο αμφορέας της Νόλα, που βρίσκεται στο μουσείο της Νάπολης της Ιταλίας και εικονίζει την τελευταία νύχτα της Τροίας.
Αττικός ρυθμός. Αντιπροσωπεύεται από αγγεία συχνά μικρών διαστάσεων –πυξίδες, οινοχόες, αρύβαλλοι– με πολύ καλοφτιαγμένο μαύρο φόντο, γιρλάντες από φύλλα μυρτιάς ως διακόσμηση και σχέδια εξαιρετικής λεπτότητας. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αγγεία είναι ο αρύβαλλος του μουσείου της Νάπολης της Ιταλίας, με μάχη Αθηναίων και Αμαζόνων.
Αγγεία μεγάλων διαστάσεων. Πρόκειται για υδρίες, αμφορείς και κρατήρες. Οι πρώτοι εικονίζουν συνήθως γάμους και τις σχετικές πομπές ή δώρα. Οι υδρίες διακοσμούνται με σκηνές της καθημερινής ζωής (γυναίκες με τα οικιακά τους ζώα κλπ.). Οι κρατήρες και οι κάνθαροι έχουν συνήθως διονυσιακά θέματα.
Αγγεία με επίχρυσα στολίδια ή χρυσά ανάγλυφα. Από τον 4o αι. άρχισαν να τοποθετούνται επίχρυσα στολίδια σε μερικά μέρη της εικόνας – βραχιόλια, σκουλαρίκια, περιδέραια κλπ. Σε μερικά μεγάλα αγγεία, η χρυσή διακόσμηση είναι υπερβολική.
Ιδιαίτερη κατηγορία –αλλά με κοινό τρόπο κατασκευής– αποτελούν οι λευκές λήκυθοι της Αττικής. Αγγεία με λευκό βάθος, τα οποία διακοσμούνταν με επίθετα χρώματα – γαλάζιο, κίτρινο, ιώδες, πράσινο. Τα χρησιμοποιούσαν στη λατρεία των νεκρών και τα τοποθετούσαν μαζί τους στον τάφο.
Ο Ηρακλής προσπαθεί να απαγάγει τον Κέρβερο· έργο του Ανδοκίδη σε ερυθρόμορφο αγγείο.
Dictionary of Greek. 2013.